Reinier Bavinck
is ondermeer artistiek leider van de Amersfoortse Muziektheatergroep Totaal en koordocent bij Scholen in de Kunst in Amersfoort. Hij schreef het boekje Zingen als Vanzelf met 40 inzingers en canons om een koorrepetitie origineel en effectief te beginnen. Reinier is een veelgevraagd workshopleider met als specialisatie muziektheater en koorvorming. www.reinierbavinck.nl
De koor-kickstart
Een goede voorbereiding is het halve werk. Dat geldt zeker ook voor een koorrepetitie. Ik ben dan ook een enthousiaste pleitbezorger van minstens een kwartier kickstart als begin van de koorrepetitie. Wat mij betreft gebeurt hier veel meer dan alleen maar inzingen. Het gaat om een effectieve fysieke, vocale, muzikale en sociale voorbereiding:
1) Fysiek
Losmaken, in het hier en nu komen, energie opdoen, aarden, ritme in het lijf krijgen
2)Vocaal
Adem, stem, articulatie
In mijn boekje Zingen als vanzelf staan vele voorbeelden.
3) Muzikaal
Voorbereiden op muzikale aandachtspunten in het repertoire
4) Sociaal
Verbinden met elkaar, luisteren naar elkaar, open en ontvankelijk zijn, geïnspireerd worden
Uiteraard staan deze elementen niet los van elkaar, ze werken dynamisch op elkaar in. Ik geef veel koorworkshops waarin ik gevraagd wordt mijn werkwijze in praktijk te brengen. In een trainingssessie komen de bovenstaande elementen uitgebreid aan de orde. Elk onderdeel met een specifieke reeks oefeningen en natuurlijk met fragmenten waarin de combinatie wordt getraind. Soms word ik gevraagd om een koor alleen verder te helpen met hun repertoire. Het koor laat dan wat horen en het is aan mij om de koordiagnose te stellen. Waar liggen de verbeterpunten en vooral, wat kan ik doen om het in korte tijd te verbeteren? Is het de zuiverheid, de koorklank, de ritmiek de balans, de interpretatie of de presentatie? Mijn ervaring is dat de koren gewend zijn om aanwijzingen te krijgen over vocale en muzikale zaken. Als het gaat om aanwijzingen over fysiek en sociaal, zijn ze soms verbaasd. Toch kunnen dit soort dingen het verschil maken.
Leiders en volgers
Om een voorbeeld te noemen: in vrijwel elk koor vind je leiders en volgers. Leiders nemen meer initiatief, volgers zijn afwachtender. Voor je het weet leidt dit gegeven tot een ingeslepen patroon in het koor, waarbij iemand bewust of onbewust de anderen op sleeptouw neemt. Soms is het de dirigent die teveel aandacht opeist en het koor te afhankelijk maakt. Allemaal patronen die leiden tot een situatie waar koorzangers minder open naar elkaar luisteren en reageren. Een van de oefeningen die ik dan doe, is een inzingoefening (of een fragment uit het repertoire) in een flexibel tempo laten zingen. Eerst dirigeer ik het in steeds wisselend tempo. Dan zing ik mee zonder te dirigeren. Al snel blijkt dat je op die manier net zo gelijk van tempo kunt wisselen. Vervolgens wijs ik iemand in het koor aan (uiteraard een volger) om mijn rol over te nemen. Nu moet het hele koor zijn uiterste best doen om met deze persoon gelijk te blijven. Ik laat steeds de beurt wisselen. Er ontstaat al snel een mooie verbondenheid. Iedereen is maximaal open en ontvankelijk en de koorklank verbetert zonder dat dit expliciet benoemd is. Eventueel voeg ik nog flexibele dynamiek toe. De ultieme uitdaging is om te wisselen van tempo en dynamiek op de groepsimpuls, dus zonder dat iemand aangeeft.
Wanneer dit soort oefeningen regelmatig aan de orde komen in de koor-kickstart, hoeft de dirigent daar alleen maar naar te verwijzen als het nodig is in de repetitie. Zo fungeert de koor-kickstart als basis waarop de rest van de repetitie kan worden voortgebouwd.
Reinier Bavinck
