Samenzang kun je vergeten maar ZOOM biedt genoeg andere leuke dingen voor de mensen

Het internet buigt zowat door onder de initiatieven om online met elkaar de verbinding te zoeken. De koor- en muziekwereld is misschien wel een van de mooiste voorbeelden. Overal zoeken zangers, dirigenten en ander professionals naar manieren om contact te zoeken, het repertoire te onderhouden en partijen door te nemen. Alleen dat synchroon zingen… waarom lukt dat nou toch niet?

Sinds Nederland ‘stilviel’ kwamen er vele creatieve ideeën voorbij om toch te blijven zingen. En niet alleen in de badkamer. Zo worden er online koren opgericht als Koorantaine. Bij onze zuiderburen heeft het virtuele Koor kontra Korona in vijf dagen 2.087 zangers samengebracht. Dirigent Koen Vits uit Tienen kreeg al honderd geluidsopnames binnen. Zijn initiatief mondt volgende week uit in één samengebracht koorlied.

Ondertussen gaven Paul Smith en leden van het vermaarde Britse ensemble Voces8 ook al een workshop in het kader van Singing Brussels 2020. Dat is hier terug te zien.

De stap naar online repeteren

Maar met je eigen vertrouwde koor de stap zetten naar online repeteren? Dat is nog best een dingetje, zoals je hier mooi kunt zien. Gelukkig hebben ze er lol in.

En dat geldt voor vrijwel alle koren die onwennig al die webapplicaties opzoeken. Zo’n beetje de meeste gehoorde opmerking: ‘Leuk om elkaar weer te zien, maar die samenzang en dat synchroon zingen… dat lukt dus nog steeds niet.’ Klopt. En dat gáát ook niet lukken, zo helpen we jullie maar vast uit de droom. De verklaring is simpel: ieder koor- of orkestlid heeft thuis een eigen internetsnelheid en bandbreedte. Vertragingen zijn niet te vermijden, het is niet anders.

Maar die prachtige Ode To Joy van het Rotterdams Philharmonisch Orkest dan? Of deze Irish Blessing, gezongen door vijf vocalisten vanuit verschillende landen, inmiddels uitgegroeid tot een virtual choir? De filmpjes doken afgelopen weekend in menige groepsapp en op vele Facebookpagina’s op. Inderdaad, fantastisch om te zien en te horen. Maar van live synchroon zingen of spelen is geen sprake. De partijen zijn los van elkaar, op verschillende tijden, opgenomen. Daarna zijn ze onder elkaar gezet in de nabewerking. Door editors die altijd nóg een stuk handiger zijn dan de ‘nerd’ die jouw gezelschap in huis dacht te hebben. Is dat een domper? Welnee: er blijven genoeg leuke dingen over die je wel kunt doen.

Inzoomen op ZOOM

Roundee, Jamkazam, Voxy, Microsoft Teams, Webex… Het zijn apps - meestal ontwikkeld voor videoconferencing – die her en der opduiken. Maar vooral ZOOM is ‘hot’ bij zangers en musici, we schreven het vorige week al. Robin van Beek van Vocal Center: “Wij gebruiken het programma al een tijdje. De grote waarde zit hem voor mij in het sociale aspect en in het gevoel voor meezingen dat je wel degelijk kunt overbrengen. Samenzang lukt echt niet, daar is niets aan te doen. Maar voor onze technische workshops kun je er veel kanten mee op, qua stemonderhoud, zangtechniek en klankplaatsing.”

‘Muten’

Het grote voordeel van ZOOM is dat de dirigent de deelnemers aan de sessie centraal het zwijgen kan opleggen: ‘muten’. Dat klinkt vreemd, maar als hij/zij via de ‘share-optie’ de audio laat horen waarmee alle deelnemers kunnen meezingen, is het fijn als er geen kakafonie ontstaat. Dat zou ongetwijfeld gebeuren door die vertraging. En dus is muten een uitkomst. Robin van Beek: “De dirigent kan weliswaar niet horen hoe de koorleden het doen, ze oefenen immers ieder voor zich, maar toch ontstaat er een gevoel van ‘samen’. Alleen al door het feit dat je elkaar ziet zingen.”

Robin van Beek begint over een week met een koor van liefst 70 zangers. “We verdelen het in 7 groepen van 10. Elke groep gaat eerst met een van onze coaches drie kwartier aan de slag met vocal essence. Dan volgt er een voltallige ‘koffiebreak’ waarbij de dirigent de audio uitstuurt naar alle 70 deelnemers die elkaar dus in de gezamenlijke video-call kunnen zien. De dirigent leidt deze meeting en geeft alles aan. Hij kan zijn koor toespreken of een bestuurslid aan het woord laten. Zo krijgt ieder toch gevoel bij het stuk als je ziet dat iedereen zingt. Daarna nog eens drie kwartier met de groep en een afsluiting waarbij iedereen weer zingt onder begeleiding van de dirigent.” Vocal Center hanteert een sterk gereduceerde prijs voor deelname aan de workshops tijdens deze coronaperiode.

Ook Universal Voice van Alberto ter Doest gaat de eerstkomende maandagavonden online (gratis) groepslessen aanbieden nu fysieke workshops en individuele zanglessen er niet in zitten. Universal Voice maakt eveneens gebruik van ZOOM.

Eigenschappen

Het programma beschikt over een aantal handige eigenschappen. Naast het muten is er een chatmogelijkheid, en kun je je scherm delen (inclusief de audio) waarbij de organisator van de meeting – de host – op dat scherm van de deelnemer kan werken. Mits die daar toestemming voor geeft, natuurlijk. Daarnaast kunnen sessies worden opgenomen, handig voor wie er niet bij kon zijn. Wie een vraag heeft, kan de ‘hand opsteken’ zodat de host de deelnemer aan het woord kan laten door die te ‘unmuten’. Via de website van ZOOM

kun je gratis live webinars volgen om de basisprincipes van het programma te leren kennen.

Over de zakelijke kant gesproken: de gratis versie van ZOOM staat meetings van maximaal 40 minuten toe bij een deelnemeraantal van meer dan drie personen (in totaal kunnen er 100 mensen meedoen). Daarna kun je wel weer een nieuwe meeting aanmaken en vrolijk verder gaan waar je gebleven was. Als de host, veelal de dirigent, een betaald abonnement heeft (€ 13,99 per maand) kun je doorzingen tot je een ons weegt. Tip: schaf dat abonnement zo mogelijk aan vanuit de clubkas, jullie zzp’ende professional heeft het al moeilijk genoeg. Dan mag je hem best vragen om deze handige tips door te nemen om vooral de geluidskwaliteit binnen ZOOM nog te verbeteren.

Microfoon ‘gejat’

Pepijn Lagerwey is niet alleen directeur van BALK maar ook dirigent van Vocal Group Buzzz in Haarlem. Op maandagavond 23 maart had hij zijn eerste echte online ZOOM-sessie met zijn groep. “Na een testsessie met collega-dirigenten bleek dat ik eerst wat aan mijn verbindingen moest doen. Met de kids thuis die nu allemaal tegelijkertijd online zijn, was een extra kabel van 30 meter tussen modem en pc geen overbodige luxe. Daarna een goede webcam geregeld en de externe microfoon van mijn zoontje ‘gejat’ toen hij even niet keek. Want die heb je wel nodig voor de feature ‘original sound’. Daarmee krijg je een veel betere geluidskwaliteit. Die optie is er trouwens alleen voor pc en laptop, niet in de mobiele app.”

Sociale aspect op 1, muziek op 2

Pepijn had zijn koorleden vooraf allerlei info gestuurd en een zelfgemaakt instructiefilmpje gezonden. “Zo was iedereen er wel klaar voor, met ZOOM gedownload en wel. Eerst hebben we wel anderhalf uur bijgepraat, want wat mis je elkaar toch! Dat sociale aspect – je hoort het steeds weer – is toch het allerbelangrijkst: om elkaar op te peppen, de verbinding te houden en de motivatie te verankeren. De muziek komt op de tweede plaats. Dat lieten ook dirigenten als Petra Limon en Merel Martens weten in het Dirigenten Platform op Facebook. Een quiz, lol maken… het is nu belangrijker dan nieuwe noten.”

Toch heeft Buzzz de stembanden wel degelijk aan het werk gezet. “Ik had wat werkvormen voorbereid. Ik liet de midi-file van een nieuw stuk horen via share screen met het koor op ‘mute’. Daarna liet ik steeds een ander stukken voorzingen zodat de rest het kon herhalen. En we hebben een baspartij extra aandacht gegeven. Maar je kunt ook werken aan uitspraak, klankvorming en zelfs een beetje regie. Het idee dat je synchroon kunt zingen, had ik iedereen al uit het hoofd gepraat. Al hebben we het voor de gein wel even gedaan. Dan beland je dus in een hilarische chaos. Al met al: enorm vet om te doen! We gaan er zeker mee door.”

Tot slot: een Q&A op de Facebookpagina van BALK

Koorbesturen, dirigenten en andere professionals zitten met veel vragen in deze windstille periode, zo merken we bij BALK. Over annuleringen van optredens, onderhandelen met de geboekte podia, het doorbetalen van je dirigent, wel of geen contributie innen…

Daarom begint BALK met een Q&A. Heb je een vraag? Stuur hem voor donderdagavond 19.00 uur in naar administratie@balknet.nl. Afhankelijk van de vraag wordt die ofwel per mail beantwoord, ofwel behandeld in een Q&A-sessie op de Facebookpagina van BALK. Pepijn Lagerwey probeert daar zoveel mogelijk vragen te beantwoorden. De sessie vindt plaats op vrijdag 27 maart 2020 om 13.00 uur. Mogelijk krijgt die een (wekelijks?) vervolg als er behoefte aan is.