Hoe de koorwereld reageert op de stilte tijdens de coronastorm

‘Bizar, surrealistisch. Maar ook: gaaf!’

Voorstellingen die niet doorgaan. Een streep door de repetities. Niemand weet voor hoe lang. Maar de zang- en amateurmuzieksector laat zich niet uit het veld slaan. Met grote vindingrijkheid delen ze mogelijkheden om te roeien met de spreekwoordelijke riemen. Van filmregistratie tot online repeteren.

Musicalvereniging Scala uit Alkmaar zou afgelopen weekend driemaal Nine, de Musical opvoeren in Theater de Vest. Een jaar van voorbereiding, met op het laatst zelfs drie repetitieavonden per week, leek naar de knoppen.

Opgepept

“Maar we hebben de voorstelling tóch opgevoerd. Voor een lege zaal, ja. Zodat we in ieder geval een filmregistratie konden laten maken”, zegt Marielle van Vliet, die de rol van Luisa, de vrouw van hoofdpersoon Guido Contini, voor haar rekening nam. “Bizar, surrealistisch en gaaf, dat was het allemaal. De cast had zich enorm opgepept om er iets moois van te maken. Voor mij was dit ook echt een première, en zeker geen volgende generale. Ik vergat gaandeweg dat er niemand in de zaal zat. Op een gegeven moment dacht ik nog: ‘hé, we hebben vanavond geen lachpubliek… och nee, er zit helemaal niemand’.”

Emotioneel

Toen het zaallicht weer aanging, was daar de buiging. Maar ook: de confrontatie. “Geen daverend applaus van een volle zaal. Leegte. Dat kwam binnen, het was emotioneel. Heel even vergaten we de regeltjes van het RIVM voor een hug en een aai over de schouder. Daarna hebben we nog samen het glas geheven. Want weet je? We hebben mazzel gehad dat we de musical überhaupt nog konden opvoeren. Collega-gezelschappen kunnen niets meer. Dat is hard hoor.” Scala laat de filmregistratie in ieder geval nog zien aan de medewerkers van de Voedselbank en aan You Ontmoeten, een organisatie voor eenzame jongeren. “Zij zouden anders ook in de zaal hebben gezeten in het kader van een maatschappelijke verbinding. Of we hem daarna nog breder kunnen laten zien? Geen idee nog, eerst dit eens even laten bezinken.”

Omdat de gemaakte kosten zwaar op de vereniging drukken, is Scala begonnen met een donatie-actie.

YouTube-kanaal

De Limburgse dirigent Math Dirks had geen musical op het programma staan maar moet wel iets bedenken voor de komende tijd. Via Facebook liet hij weten dat hij alle partijen die voor de eerstvolgende repetitie op het programma stonden, gaat inzingen en online zal zetten via zijn besloten YouTube-kanaal. “De zangers en zangeressen van mijn koren kunnen dan met deze filmpjes studeren. Over een paar weken, als wij dan weer bijeenkomen, zijn de noten en teksten gekend en hoeven wij alles alleen nog maar samen te voegen. (…) Muziek hoeft niet te stoppen!!!!!”

Mp3’s

Repeteren op afstand? Juliette Dumoré, dirigent van meerdere koren, was altijd al druk met het inzingen van mp3’s voor haar gezelschappen. Op Facebook bood ze aan om anderen daarmee een eindje op weg te helpen, als dat nodig mocht zijn. “Ik gebruik Garageband of Melodyne. Ik heb met de koren afgesproken dat ik dat de komende tijd ga intensiveren, zodat we straks – als we weer bij elkaar kunnen komen – het repertoire samen snel weer kunnen oppakken.”

Daarnaast oriënteert Juliette zich op ZOOM, een Skype-achtig programma dat populair is in de koorwereld omdat de verbindingen doorgaans een stuk betrouwbaarder zijn. “Ik keek in het weekend al naar een online instructie over dat programma. Ik denk dat het vooral nuttig is voor zaken als zangtechniek, solfège, ritmische oefeningen en het notenschrift. Daarnaast kun je er uitstekend moeilijke partijen voor kleine stemgroepen mee doornemen. Langzaam voorzingen is het devies want er zit toch wel wat vertraging op.”

ZOOM

ZOOM kreeg nóg meer aandacht. Op de diverse korenplatforms werd gelinkt naar een instructiefilmpje van Jim Daus Hjernøe van het Deens RAMA Vocal Center. Daarin legt hij de basisbeginselen van ZOOM uit. Binnen de kortste keren werd het filmpje intensief gedeeld.

Mariette Effing gaat ook een poging wagen met ZOOM. Ze dirigeert onder meer twee leeftijdsgroepen van het Stadsjongenskoor in Oldenzaal. Als we haar spreken zit ze drie kwartier voor haar eerste poging om online via ZOOM met de jongens aan de slag te gaan. “Ik ben er eens in gedoken en heb me vlug laten bijpraten door een van de ouders die ZOOM kent. Ik ga het gewoon proberen. Het gaat er mij vooral om contact te houden met de jongens. We waren aan het repeteren voor de Matthäus Passion, toen bekend werd dat het helemaal niet door zou gaan. Dat hakte erin, hoor. Ik wil nu eerst wat lol met ze maken, misschien in kleine groepjes van drie wat stemoefeningen doen en wat solmiseren. Voltallig de partijen doornemen zal wel lastig zijn door de vertraging op de lijn.”

Sociaal contact

Een kleine twee uur later bellen we opnieuw met Mariette. “Hoe het was? Haha, een gezellige chaos. Ik had het wel een beetje verwacht. Twintig jongens die op een link klikken, bij sommigen stond de camerafunctie uit. Er werd door elkaar geroepen. Ach ja, de eerste kennismaking… Maar het was hartstikke leuk dat ze elkaar konden zien en spreken. De grote waarde zit hem vooral in dat sociale contact, denk ik. Je moet het verder allemaal even doorkrijgen en goede afspraken maken. Ik ga op de repetitietijden eerst maar eens met groepjes van drie aan de slag en dan zien waar we uitkomen.”

Irritatie

En dan was er nog een andere tegenslag, of zeg maar gerust irritatie. Veel dirigenten en andere professionals stoorden zich aan uitspraken van minister Wiebes (EZ). Die zei bij WNL op Zondag dat de zzp’ers in Nederland – en het gros van de dirigenten, muzikaal leiders, vocal trainers en regisseurs is zelfstandig - niet hoeven te rekenen op extra financiële steun vanuit de overheid omdat ze zelf voor die positie zouden hebben gekozen. ‘Wat een zak hooi’ was een van de meer vriendelijke kwalificaties van de bewindspersoon. En De Speld concludeerde: “Natuurlijk gaat Wiebes veel kritiek krijgen, maar hij heeft er zelf voor gekozen om een lul te zijn.”

Ander geluid

Gelukkig liet minister Ingrid van Engelshoven (OCW) een ander geluid horen in NRC: “In de culturele sector zijn de meeste mensen niet uit eigen keuze zzp’er. En ze hebben nu ook echt geen mogelijkheid om inkomsten te verwerven. We gaan zorgen dat de culturele sector deze tijd door kan komen.”

Intussen circuleert er op de sociale media een petitie waarin gepleit wordt voor financiële bijstand voor zzp’ers.