Hoe start je een nieuwe groep?
Deel1: van visie tot eerste repetitie
Door Paul Sijben, mede-oprichter van vocal group Jammin' uit Amersfoort
Stel, je wilt graag in een groep zingen, maar de soort groep die je zoekt bestaat niet in de buurt of ze zitten allemaal vol. Wat doe je dan? Je begint er zelf een! Dat is wat we een aantal jaren geleden deden en het resultaat was Jammin’.
Dit verhaal is zo omvangrijk, dat het in tweeën is gedeeld. In dit eerste deel gaat het van visie tot de eerste repetitie. Maar dan ben je er nog niet: in [deel twee] beschrijf ik wat te doen om daarna alles op de rails te krijgen en te houden.
Er zijn verschillende manieren waarop een groep kan starten; in dit artikel beschrijf ik er slechts een. Sommige groepen zijn een afsplitsing of doorstart van een andere groep, waardoor je meteen al een deel van je leden en groepscultuur hebt. Andere groepen worden gestart door een dirigent. Bij een kleinere groep liggen de zaken natuurlijk weer anders - een kwintet bijvoorbeeld heeft vaak geen dirigent en kan met minimale middelen in iemands huiskamer repeteren.
Om een grotere zanggroep te starten heb je een aantal zaken nodig:
♦ leden
♦ dirigent
♦ repetitieruimte
♦ repertoire
♦ sluitende begroting
Voor je deze zaken bij elkaar gaat zoeken moet je eerst een visie hebben. Wat voor soort groep wil je: gezelligheidsclub of semi-profs, wat voor stijl repertoire en concerten, hoe ambitieus wil je zijn in niveau en aantal optredens?
Hierin zijn geen foute keuzes, maar geen keuze maken is wel fout. Wat je ook kiest, voer dit consequent door in je plannen en communicatie. Hoewel je als gevolg van voortschrijdend inzicht altijd aanpassingen kunt maken, is een snelle verandering altijd slecht uit te leggen en daardoor kan deze je plannen op losse schroeven zetten.
Leden werven
Soms start een groep als afsplitsing of doorstart van een ander koor. Bij Jammin’ waren we met zijn tweeën. In de meeste gevallen zal je een (fiks) aantal leden nodig hebben. Maak overal reclame: lokale kranten, BALK, sociale media en andere websites, foldertjes, en natuurlijk van mond tot mond reclame. Met Jammin’ hadden we het geluk dat we in juni reclame gingen maken. De lokale kranten hadden nog de normale dikte maar minder aanbod aan nieuws, dus de persberichten gingen er zo in en we kregen nog grote interviews in de weken erna. Elk kanaal dat we hebben gebruikt heeft geleid tot minstens één lid. Dus laat op zoveel mogelijk plekken horen dat je bezig bent met leden werven.
Leden werven is gewoon reclame maken, dus je moet je 'product' goed omschrijven: je moet vertellen wie je dirigent is en waar je gaat repeteren. Wees duidelijk over beoogd niveau, of er audities zijn (zo ja, wat zijn de eisen en de procedure), aantal repetities, huiswerk, aantal optredens en extra activiteiten. Wees ook duidelijk over je beoogde muzieksoort, eventueel met voorbeelden van nummers. Ook al ga je geen van die nummers daadwerkelijk zingen, het zorgt dat iedereen met dezelfde verwachtingen binnenkomt.
Communiceer je je doelen duidelijk, dan filtert dat de mensen uit die niet in je profiel vallen en trekt het juist de mensen aan die dat wel doen. Bij Jammin’ bleken we de tekst goed getroffen te hebben zodat de site niet alleen als reclame, maar ook als schifting voor aanmeldingen diende. We kregen bijvoorbeeld geen auditanten langs die niet konden zingen of alleen voor de gezelligheid wilden komen.
Dirigent
Je keuze van dirigent is heel belangrijk. Je dirigent is je artistiek leider en zal dus moeten passen bij je visie en ambitie. Bij de opstart Jammin’ hebben we eerst een proefsessie gehad met de dirigent en een stel mensen van een popkoor waar we op dat moment bij zaten. Aan het einde van de avond hebben we geëvalueerd of er tussen oprichters en dirigent een klik en overeenstemming over de ambitie was; die was er, daarna kon de rest in gang gezet worden.
Als je geen dirigent kent die je wilt hebben of als wie je kent niet beschikbaar is, dan kun je dirigenten vinden via bijvoorbeeld de sites van BALK, Kunstfactor en dirigentenbemiddeling.nl. Wil je een ervaren, gediplomeerde dirigent, dan kost deze geld. Er bestaan lijsten van adviestarieven voor dirigenten, zie bijv. de links onderaan deze pagina. Je zult met de dirigent een contract moeten sluiten om een aantal van de afspraken vast te leggen. Klik hier voor meer info ►
Belangrijk bij de keuze van je dirigent is ook de vraag of je a cappella wilt zingen, met pianobegeleiding of met een combo. Als je met pianobegeleiding wilt gaan zingen, gaat je dirigent dan spelen? Kan deze dat, kan (moet?) deze je groep ook dirigeren op hetzelfde moment? Zo niet heb je een pianist nodig die mogelijk ook geld kost. Als je een combo hebt/wilt kan de dirigent dan tegelijkertijd koor en combo dirigeren?
Website
Zorg dat je een goede en duidelijke website hebt, eerst als reclamezuil en later ook voor de communicatie binnen je groep. Een goede website is in deze tijd een absolute must. Je hoeft geen computernerd te zijn om een basale website op te bouwen. Er zijn talloze bedrijven die een compleet pakket leveren van domeinnaam, website en een portaal om dit alles gemakkelijk te beheren.
Je website is voor aspirant-leden de eerste eigen plek waar ze informatie over je groep kunnen vinden. Je kunt er een inschrijfformulier op zetten. Als je opnames maakt, kun je die op YouTube zetten en de link daar naatoe opnemen op je site (niet embedden!). Het voordeel hiervan is dat YouTube de rechten voor deze vorm van publicatie betaalt.
Zie voor meer informatie: BALK-pagina Auteursrechten / Muziek op websites ►
Op de website kun je een afgeschermd gedeelte voor leden maken, waar je organisatorische zaken op kunt zetten, zoals de ledenlijst, informatie over repertoire, optredens zodra je die hebt etc.
Repetitieruimte
Een grotere groep past waarschijnlijk niet in de huiskamer van een van de leden. Dus je zult een ruimte moeten vinden. Veel groepen vinden een repetitieruimte in buurthuizen, scholen en kerken. Je zult goede afspraken moeten maken met de eigenaar van die ruimte, want het is verstorend als je ineens niet kunt repeteren omdat de ruimte niet meer beschikbaar is.
Repertoire
Je bent een koor aan het opstarten, dus je zult ook muziek moeten hebben om te zingen. Welke nummers wil je zingen? Welke stijl? Welke moeilijkheidsgraad? A cappella of met begeleiding? Bij Jammin’ begonnen we met drie arrangementen die we nog op de plank hadden liggen en een vers arrangement van onze dirigent. Ook begonnen we met een afbakening van nummers die we niet wilden zingen omdat ze buiten de gekozen stijl vielen of niet onderscheidend waren. Na de start hebben we een 'schoonheidswedstrijd' gehouden waarin de kersverse leden nummers konden aandragen en kiezen welke we zouden gaan zingen.
Het is verleidelijk om te beginnen met 5de hands kopietjes van nummers die de leden van je groep eerder elders gezongen hebben (toen waren het 4de hands kopietjes). Dit is qua auteursrechten natuurlijk niet OK, en waarschijnlijk ook niet wat je wilt. Je kunt je met de repertoirekeuze je groep onderscheiden van andere groepen - dat doe je dus niet door dezelfde muziek te gaan zingen.
Het is eenvoudig om arrangementen te kopen bij (online) bladmuziekwinkels. Er zijn er ook die losse proefexemplaren verkopen, zodat je eerst kan kijken of het arrangement je wel aan staat. Veel muziek kun je ook direct bij de bekende arrangeurs in den lande betrekken (bijv. Tijs Krammer, Jetse Bremer etc.). Er is zoveel keuze dat je daar altijd wel nummers kunt vinden die passen binnen je visie.
Een groot muziekwinkels en arrangeurs, vooral uit Europa en de VS. vind je op de pagina Links / Arrangementen, composities en liedteksten ►
Jammin’ had het geluk dat de dirigente van het eerste uur ook een begenadigd arrangeur is. Dus als we een nummer hadden wat we wel wilden zingen maar waar we geen passend arrangement van konden vinden, kon zij wel een arrangement maken dat paste bij niveau en samenstelling van de groep.
Overigens: of je een klein koor bent of een grote vocal group (een verschil dat sowieso erg klein en persoonlijk is) komt tot uiting in je repertoire. Een a cappella groep die 5-stemmig zingt, zal zich eerder een vocal group noemen dan een groep met combo die 3-stemmig zingt. Maar dat is helemaal je eigen keuze en ook een deel van de marketing van je groep. Bij welke categorie pas je?
Sluitende begroting
Je zult ook met een sluitende begroting moeten komen. Je voornaamste kostenposten zullen waarschijnlijk zijn; dirigent, repetitieruimte en bladmuziek. Je inkomstenbronnen; ledencontributie, subsidie, inkomsten uit optredens. In het eerste jaar zul je nog niet veel verdienen met optredens. Er is een aantal fondsen (zoals het Prins Bernhard Cultuurfonds) die opstartsubsidies geven. Als je een formele vereniging gaat oprichten (meestal noodzakelijk voor latere subsidies), betaalt zo’n opstartsubsidie daar vaak voor. Gemeentes geven ook vaak subsidies, dus het is de moeite waard dat uit te zoeken. Zie voor meer informatie over het oprichten van een vereniging of stichting: Rechtsvormen ►
Praktisch gezien zal je contributie in de eerste plaats bepaald worden door je vaste kosten gedeeld door het aantal leden afgerond naar boven, zodat je ook nog eens wat anders kunt betalen. Het is dus logisch dat een groot popkoor een lagere contributie heeft dan een vocal group van een dozijn mensen. Wees ook hier duidelijk over naar je aspirant-leden. Die willen niet door een heel aannametraject heen gaan en dan nog verrast worden door onverwacht hoge kosten.
Naar de eerste repetitie
Je hebt je dirigent, je ruimte, je eerste repertoire en (het grootste deel van) je leden - gefeliciteerd!
De dag van je eerste repetitie nadert. Zorg ervoor dat je de mensen van te voren op de hoogte houdt. E-mail is een goed middel om al vroeg aan het groepsgevoel te gaan werken. Communiceer met welke nummer(s) je gaat beginnen. Stuur een toegangscode rond voor het afgeschermde ledendeel van de website.
In het volgende deel van dit artikel ga ik verder in op je eerste repetitie, groepsgevoel, organisatie en langetermijndoelen.
